بررسی جایگاه و اعتبار خواب و رویا از منظر قرآن و حدیث

خواب و رویا از امور مهم و بٌعدی قابل توجه در زندگی انسان است. واژه¬ها و مفاهیمی مانند نَوم، نُعاس، سنَه و رَقَد مربوط به مفهوم خواب هستند و واژگان رویا و حلم مفهوم خواب دیدن را می رسانند. خواب و رویا هرکدام دارای فواید و آثار گسترده جسمی و روحی هستند. نمونه¬های متعددی از رویا در قرآن و روایات مطرح شده و بر آثار و احکام مربوط به آن دلالت دارند. از جمله عوامل موثر در چگونگی تعبیر خواب عبارتند از: وضعیت جسمانی و شخصیت خواب بین و نیز مقدار و زمان و مکان خواب و... . اما مهم¬تر این است که آیا رویاها همگی قابل باور و پذیرش هستند یا خیر؟ آنچه که در متن جامعه در زمینه اعتبار و اعتنای به رویا مشاهده می¬گردد تا حدودی مخالف آن چیزی است که نصّ آیات و روایات گویای آن هستند. با رجوع به آیات و روایات و منابع دینی به این پی می¬بریم که سطح اعتبار برای رویا با توجه به شرایط و عواملی که در خواب و رویا موثرند، تعیین می¬شود. از لحاظ اعتبار میتوان رویاها را به اقسام متعدد از جمله رویاهای مطابق با واقع، موافق با عقل و دانش بشری و رویاهای بی اعتبار مانند رویای کافر تقسیم کرد. در زمینه میزان اعتبار رویا نظرات گوناگونی وجود دارد. از جمله اینکه اخباریون شیعه از قبیل محدث نوری و سید نعمت الله جزایری برای رویا اعتبار زیادی قایلند. معتزلیان اهل سنت نظیر ابوعلی جبائی و نظام معتزلی و نیز فلاسفه مادی از جمله طیفی از روانشناسان مادیگرا همچون فروید، هیچ ارزش و جایگاهی برای رویا قائل نیستند و فلاسفه مسلمان و فقها نیز هرچند رویا را بی¬اهمیت نمی¬دانند اما اعتباری اندک برای آن در نظر دارند. در این رساله سعی بر آن است که ابتدا آشنایی کلی با مفاهیم خواب و رویا ایجاد گردد و سپس این دو در قرآن و روایات بررسی گردند و پس از آن ابتدا نظرات دانشمندان پیرامون جایگاه و اعتبار رویا آورده شود و پیرو آن این نظرات ریشه یابی گردد و در آخر به کمک شناخت مفهوم اعتبار رویا و نیز عوامل موثر بر آن و بررسی میزان اعتبار مصادیق رویاها و همچنین با ارائه نتایج، گامی در جهت رسیدن به جایگاه و اعتبار حقیقی رویا برداشته شود.